Dlaczego inaczej się pisze, a inaczej mówi? O historii języka angielskiego

Takie pytanie najczęściej zadają mi uczniowie, kiedy zaczynają swoją przygodę z językiem angielskim. Zauważają wtedy, że podpisy pod obrazkami brzmią zupełnie inaczej, kiedy próbują je przeczytać literka po literce, niż kiedy wypowiada je nauczyciel. 

A właściwie dlaczego długie, twarde, chropowate angielskie słowa, czytamy miękko i melodyjnie? Dlatego, że język zmieniał się na przestrzeni wieków. Jeszcze tysiąc lat temu uczniowie nie mieliby większych problemów. Staroangielski był właśnie językiem twardym i chropowatym, jak tarcza germańskiego woja.

Angielski, o czym często się dziś zapomina, jest językiem germańskim. Powstał z dialektów plemion celtyckich i germańskich właśnie. Celtowie wraz z ludami germańskimi docierali na Wyspy Brytyjskie od ok. V w. p.n.e. do XI w. n.e. głównie z terenów dzisiejszych Niemiec, Holandii Francji i Skandynawii (m.in. wikingowie). Jednym z plemion, które przybyło na Wyspy byli Anglowie, od których swoją nazwę wziął język angielski. Wiele słów we współczesnym angielskim pochodzi z tamtego okresu, np.:

niht – noc (ang. night)
fæder – ojciec (ang. father)
modor – matka (ang. mother)
sunu – syn (ang. son)
dohtor – córka (ang. daugther)
cyning – król (ang. king)

Nie tylko dialekty plemion germańskich i celtyckich miały wpływ na rozwój języka angielskiego. W roku 55 p.n.e Wyspy Brytyjskie zostały najechane przez wojska rzymskie Juliusza Cezara, co doprowadziło do zdobycia terytorium obecnej Anglii. Rzymianie sprawowali kontrolę nad tym terenem aż do początku V w. n.e., kiedy zostali ostatecznie wyparci przez Celtów. W tym czasie powstało wiele miast, m.in. Londyn, a łacina rozwinęła i zmieniła język angielski. Obecnie we współczesnym angielskim prawie 30% słów pochodzi z łaciny, np.:

schola – szkoła (ang. school)
lingua – język (ang. language)
tempus – czas (ang. time)
finis – koniec (ang. finish)
sonus – dźwięk (ang. sound)
animal – zwierzę (ang. animal)

Ostatnim wydarzeniem w historii Wielkiej Brytanii, które poważnie wpłynęło na kształt języka, był najazd Normanów. Normandia była krainą na północy Francji, zamieszkałą przez francuskich potomków wikingów. W 1066 r. w słynnej bitwie pod Hastings, książę Normandii - Wilhelm Zdobywca, pokonał króla Anglosasów - Harolda II. Nowy król Anglii, sprowadził na Wyspy swoich bogatych zwolenników politycznych, urzędników, artystów, słowem znaczną część elit normandzkich, którzy mówili tylko po francusku. Stąd w języku angielskim mamy aż 29% słów pochodzenia francuskiego:

information – informacja (ang. information)
table – stół (ang. table)
hôpital – szpital (ang. hospital)
forêt – las (ang. forest)
soupe – zupa (ang. soup)
alcool – alkohol (ang. alcohol)

Od tego czasu język angielski rozwijał się dwutorowo. Na dworze króla posługiwano się językiem francuskim, a także łaciną, która służyła do spisywania dokumentów, a cała reszta, czyli lud, mówiła po angielsku. Stąd w angielskim wiele słów ma swoje odpowiedniki pochodzenia germańskiego i francuskiego, np.

get – obtain (pol. dostać)
come – arrive (pol. przyjechać)
hug – embrace (pol. obejmować, uściskać) 

Język angielski, zmieniał się i dostosowywał do nowych czasów. Niewątpliwie, duży udział w rozwoju współczesnej angielszczyzny miał William Szekspir. Od XVI wieku, kiedy powstały jego wiersze i sztuki teatralne, angielski zaczął zyskiwać na znaczeniu w Europie i na świecie. Dziś obok chińskiego i hiszpańskiego, posługuje się nim najwięcej ludzi na świecie.

Jak szybko odpowiedzieć dzieciom na pytanie zawarte w tytule tego wpisu? Większość najdłuższych i najtrudniejszych słów, pochodzi z francuskiego, a krótkie zawdzięczamy plemionom germańskim. Zatem, jeśli następnym razem uczniowie zaczną płakać nad długimi wyrazami, powiedzcie, że gdyby nie bitwa pod Hastings, angielski mógł wyglądać zupełnie inaczej. Ale pamiętajcie, że historia, którą przedstawicie uczniom musi być błyskotliwa, zabawna i możliwie krótka. Czyli forma jak w teledysku, ale rozmach, jak w Jamesie Bondzie.